niedziela, 14 lutego 2010
Ziemiami na których leży Pszczela Wola władał w XVI w. znany uczony i humanista Jan Osmolski, Pan Osmolic, ale pierwsze wzmianki o wsi Żabia Wola pochodzą z początków XVII w., kiedy to wszystkie okoliczne ziemie przeszły w ręce Adama i Zbigniewa Gorajskich, wybitnych działaczy politycznych i reformacyjnych. W połowie tego stulecia kupili posiadłości nad Bystrzycą Skarbkowie-Kiełczewscy, od których w trzecim ćwierćwieczu XVIII w. Żabią Wolą burgrabia Rabowski, aby po 20 latach ustąpić miejsca Rohlandom, których protoplasta, gen. Franciszek Rohland wsławił się dzielną postawą w walkach powstańczych 1831 r. jako jeden ze zdolniejszych dowódców w czasie ciężkich zmagań o przywrócenie Polsce utraconej wolności. Jego to wnukowie przetrwali tu prawie do wyzwolenia Polski spod niemieckiej okupacji, a dworek w którym rozpoczynało pracę Liceum Pszczelarskie wybudował syn geneała Rohlanda Roman w 1852 r.
LEON KARŁOWICZ urodził się 31 grudnia 1922 r. w Zasmykach w byłym powiecie kowelskim na Wołyniu. Od 1942 roku aktywnie uczestniczył w konspiracji, następnie w 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej do jej rozbrojenia przez NKWD 25 lipca 1944 roku w Skrobowie. Studiował historię na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Od 1949 roku rozpoczął pracę pedagogiczną w Gimnazjum w Osmolicach i Liceum w Pszczelej Woli, gdzie pracował do emerytury. Był nie tylko znakomitym pedagogiem, ale także miłośnikiem poezji i teatru, zasłużonym działaczem kultury i regionalistą. Fascynacje te propagował wśród wielu pokoleń swoich uczniów i wychowanków. W latach 1990 - 94 pełnił funkcję przewodniczącego Rady Gminy Strzyżewice. Był aktywnym działaczem Strzyżewickiego Towarzystwa Regionalnego. Pełnił funkcję prezesa środowiska 27 WDP AK w Lublinie. Był autorem licznych publikacji, pamiętników i wspomnień z Wołynia, czasów wojny i okupacji, o tematyce historycznej, pszczelarskiej i regionalnej. Był kronikarzem pszczelarstwa i Pszczelej Woli, upamiętnił także bogatą przeszłość i tradycje poszczególnych wsi Gminy Strzyżewice. Napisał między innymi: "Od Zasmyk do Skrobowa", "Wołyniacy na lubelskim bruku", "Zasmyki były naszym domem", "Wygnańcy", "Gen. Franciszek Rohland i jego potomkowie", "Z przeszłości Osmolic", "Gmina Strzyżewice 1918 -97" -współautor, "Z dziejów oświaty pszczelarskiej w Polsce", "Nad rzeką na pagórku", "Nie zawiedli", "Melpomena w szkolnym mundurku", "Bartnictwo i pszczelarstwo na ziemi lubelskiej", "Aby sprawiedliwości stało się zadość" i inne. Zmarł 29 sierpnia 2002 roku i został pochowany na cmentarzu w Żabiej Woli. Pozostawił po sobie bogaty dorobek literacki i swój wyraźny ślad na ziemi.
Czesław Słania urodzony 22 października 1921 w Czeladzi, zmarł 17 marca 2005 w Krakowie, grawer polski, wybitny projektant znaczków pocztowych i banknotów, od 1959 działający w Szwecji.
Dzieciństwo spędził w Osmolicach. W czasie II wojny światowej był oficerem Armii Ludowej (opuścił armię w randze porucznika).[1] W 1945 rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie; podczas studiów wykonał m.in. rysunki do atlasu anatomicznego. Praca dyplomowa "Bitwa pod Grunwaldem" J. Matejki wykonana stalorytem w formie znaczka pocztowego przyniosła mu uznanie. Otrzymał za nią dyplom z cennym odznaczeniem - Summa Cum Laude.[1][2] Po ukończeniu nauki (1950) podjął pracę w Wytwórni Papierów Wartościowych w Warszawie jako grawer, zaprojektował także pierwsze znaczki. W 1956 wyjechał do Szwecji, gdzie po kilku latach pracy w firmie reklamowej związał się z Pocztą Szwedzką.
Znaczek pocztowy zaprojektowany przez Czesława Słanię dla Wysp Owczych i wydany 19 marca 1979 Pierwszym zaprojektowanym przez niego w Szwecji znaczkiem był wizerunek poety Gustava Frodinga (z okazji 100-lecia urodzin w 1960). Dla poczty szwedzkiej zaprojektował ponad 300 znaczków, m.in. serie poświęcone 90. urodzinom króla Gustawa VI Adolfa, podróżom Linneusza, grzybom, motylom, badaniom morskim. Łącznie - także dla poczt innych krajów, w tym Polski - wykonał ponad 1000 projektów znaczków (m.in. w Danii, Grenlandii, Wyspach Owczych, Islandii, Monaku, Niemczech, Francji, Belgii, San Marino, Szwajcarii, Australii, USA, Chinach, Tajlandii, Watykanie, ONZ). Dorobek ten sprawił, że jego nazwisko wpisano do Księgi Rekordów Guinnessa jako twórcy rekordowej liczby wygrawerowanych znaczków pocztowych. W 1972 został uhonorowany przez króla Szwecji Gustawa VI Adolfa tytułem Nadwornego Grawera. Jego następca - król Karol XVI Gustaw - wyróżnił go medalem "Ósmej wielkości z niebieską wstęgą". Królowa Danii Małgorzata II wręczyła Słani duński Order Kapituły Rycerskiej, a księżę Monako Rainer III - Kawalerski Order Św. Karola.
Tematyka prac filatelistycznych Czesława Słani obejmowała portrety (panujących, noblistów, aktorów i inne), florę i faunę, historię i kulturę. Prywatnie wykonywał projekty, które nie znalazły się później w obiegu, m.in. serię poświęconą walkom o zawodowe mistrzostwo świata w boksie oraz portret Jana Pawła II. Swoje prace często prezentował na wystawach filatelistycznych, zbierając liczne nagrody (Nagroda Roberta Stolza za serię Muzyka w Szwecji, przyznana w 1984 przez Philatelistic Music Circle; nagrody za najładniejsze znaczki roku w Szwecji; nagroda za najładniejszy znaczek świata - szwedzki znaczek Balet, 1979). Pierwszą Szwedzką Akademię Sztuki Filatelistycznej, powołaną w 1981, nazwano jego imieniem; w kilku krajach założono specjalne grupy studyjne analizujące jego metody pracy, w Danii wydano katalog Mestaren Czesław Słania. Biografi och Katalog.
Obok projektów filatelistycznych zajmował się projektowaniem banknotów. Z jego usług korzystały w tym względzie Argentyna, Belgia, Brazylia, Dominikana, Izrael, Kanada, Kazachstan, Litwa, Portugalia i Wenezuela. Ponadto grawerował ekslibrisy, plakietki, medale, wykonywał prace dla związków i organizacji polonijnych.
Został m.in. odznaczony szwedzkim Złotym Medalem Królewskim, duńskim Krzyżem Rycerskim Dannebrogen, Krzyżem św. Karola (Monaco). W 1999 rodzinna Czeladź przyznała mu tytuł honorowego obywatela.
Pochowany w marcu 2005 na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
24 marca 2006 odsłonięto tablicę pamiątkową na budynku przy ul. Krzywej 2 w Czeladzi, w którym mieszkał artysta.[2][3]
JAKO MAŁA DZIEWCZYNKA MIAŁAM ZASZCZYT OSOBIŚCIE ROZMAWIAĆ Z PANEM CZESŁAWEM SŁANIĄ ORAZ ZWIEDZAĆ JEGO DOM W OSMOLICACH. PO ŚMIERCI PANA SŁANI JEGO JEDNA Z SIOSTRZENIC (która nazywała się na cześć swojego wujka Czesława) BARDZO ZAPRZYJAŹNIŁA SIĘ Z MOIMI RODZICAMI.
Angelika Kowalczyk
Dzieciństwo spędził w Osmolicach. W czasie II wojny światowej był oficerem Armii Ludowej (opuścił armię w randze porucznika).[1] W 1945 rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie; podczas studiów wykonał m.in. rysunki do atlasu anatomicznego. Praca dyplomowa "Bitwa pod Grunwaldem" J. Matejki wykonana stalorytem w formie znaczka pocztowego przyniosła mu uznanie. Otrzymał za nią dyplom z cennym odznaczeniem - Summa Cum Laude.[1][2] Po ukończeniu nauki (1950) podjął pracę w Wytwórni Papierów Wartościowych w Warszawie jako grawer, zaprojektował także pierwsze znaczki. W 1956 wyjechał do Szwecji, gdzie po kilku latach pracy w firmie reklamowej związał się z Pocztą Szwedzką.
Znaczek pocztowy zaprojektowany przez Czesława Słanię dla Wysp Owczych i wydany 19 marca 1979 Pierwszym zaprojektowanym przez niego w Szwecji znaczkiem był wizerunek poety Gustava Frodinga (z okazji 100-lecia urodzin w 1960). Dla poczty szwedzkiej zaprojektował ponad 300 znaczków, m.in. serie poświęcone 90. urodzinom króla Gustawa VI Adolfa, podróżom Linneusza, grzybom, motylom, badaniom morskim. Łącznie - także dla poczt innych krajów, w tym Polski - wykonał ponad 1000 projektów znaczków (m.in. w Danii, Grenlandii, Wyspach Owczych, Islandii, Monaku, Niemczech, Francji, Belgii, San Marino, Szwajcarii, Australii, USA, Chinach, Tajlandii, Watykanie, ONZ). Dorobek ten sprawił, że jego nazwisko wpisano do Księgi Rekordów Guinnessa jako twórcy rekordowej liczby wygrawerowanych znaczków pocztowych. W 1972 został uhonorowany przez króla Szwecji Gustawa VI Adolfa tytułem Nadwornego Grawera. Jego następca - król Karol XVI Gustaw - wyróżnił go medalem "Ósmej wielkości z niebieską wstęgą". Królowa Danii Małgorzata II wręczyła Słani duński Order Kapituły Rycerskiej, a księżę Monako Rainer III - Kawalerski Order Św. Karola.
Tematyka prac filatelistycznych Czesława Słani obejmowała portrety (panujących, noblistów, aktorów i inne), florę i faunę, historię i kulturę. Prywatnie wykonywał projekty, które nie znalazły się później w obiegu, m.in. serię poświęconą walkom o zawodowe mistrzostwo świata w boksie oraz portret Jana Pawła II. Swoje prace często prezentował na wystawach filatelistycznych, zbierając liczne nagrody (Nagroda Roberta Stolza za serię Muzyka w Szwecji, przyznana w 1984 przez Philatelistic Music Circle; nagrody za najładniejsze znaczki roku w Szwecji; nagroda za najładniejszy znaczek świata - szwedzki znaczek Balet, 1979). Pierwszą Szwedzką Akademię Sztuki Filatelistycznej, powołaną w 1981, nazwano jego imieniem; w kilku krajach założono specjalne grupy studyjne analizujące jego metody pracy, w Danii wydano katalog Mestaren Czesław Słania. Biografi och Katalog.
Obok projektów filatelistycznych zajmował się projektowaniem banknotów. Z jego usług korzystały w tym względzie Argentyna, Belgia, Brazylia, Dominikana, Izrael, Kanada, Kazachstan, Litwa, Portugalia i Wenezuela. Ponadto grawerował ekslibrisy, plakietki, medale, wykonywał prace dla związków i organizacji polonijnych.
Został m.in. odznaczony szwedzkim Złotym Medalem Królewskim, duńskim Krzyżem Rycerskim Dannebrogen, Krzyżem św. Karola (Monaco). W 1999 rodzinna Czeladź przyznała mu tytuł honorowego obywatela.
Pochowany w marcu 2005 na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
24 marca 2006 odsłonięto tablicę pamiątkową na budynku przy ul. Krzywej 2 w Czeladzi, w którym mieszkał artysta.[2][3]
JAKO MAŁA DZIEWCZYNKA MIAŁAM ZASZCZYT OSOBIŚCIE ROZMAWIAĆ Z PANEM CZESŁAWEM SŁANIĄ ORAZ ZWIEDZAĆ JEGO DOM W OSMOLICACH. PO ŚMIERCI PANA SŁANI JEGO JEDNA Z SIOSTRZENIC (która nazywała się na cześć swojego wujka Czesława) BARDZO ZAPRZYJAŹNIŁA SIĘ Z MOIMI RODZICAMI.
Angelika Kowalczyk
STEFAN WÓJCIK TO BLISKI SĄSIAD DZIADKÓW ANDŻELIKI, KTÓRA PRZYGOTOWAŁA TEN OPIS...
Stefan Jerzy WÓJCIK konserwator dzieł sztuki, historyk sztuki. Urodził się 26 lipca 1934 roku w Osmolicach. Po ukończeniu szkoły średniej podjął studia na Wydziale Nauk Humanistycznych KUL i w 1959 roku obronił pracę magisterską. Następnie studiował na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i w 1962 r. uzyskał tytuł magistra. W 1963 roku podjął pracę w Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku na stanowisku konserwatora. Jest organizatorem i kierownikiem Pracowni Konserwacji Dzieł Sztuki, od 1965 r. jest rzeczoznawcą MKiS w zakresie konserwacji dzieł sztuki. W latach 1963-83, 1991 był członkiem ZPAP. Za swoją pracę został uhonorowany w 1978 roku Srebrnym Krzyżem Zasługi, a w 1986 roku Złotym krzyżem Zasługi. Poza tym uzyskał wiele odznaczeń resortowych i regionalnych. Długa jest lista jego konserwatorskich dzieł: gotyckie malowidła w kościele w Sławku 1967-68, 1997-98; malowidła w kościele Mariackim w Stargardzie Szczecińskim 1969-70; gotyckie malowidła ścienne w kościołach w Darłowie 1974-75; kościół w Czechowie XIV w. 1979-82; kościół w Grzędzicach 1983-86; kościół poaugustiański w Chojnie 1990; polichromowane stropy drewniane w kościołach w Iwięcinie XVI w. 1976-77; kościół w Szczecinie-Krzekowie XVII w. 1977-78; w Śmiechowie XVII w 1990-91; w Kociewie XVIII w. 1993-93; główne ołtarze barokowe: w Kościele Mariackim w Stargardzie Szczecińskim (1982), w kościele w Karnicach (1990), w Smołdzinie (1993-94); ołtarz główny renesansowy w kościele św. Jacka w Słupsku 1994-95; malowidła z XVII w. na fasadzie kościoła bernardynów w Wilnie 1971; malowidła w dawnym Domu Polskim Zw. Polaków w Niemczech w Zakrzewie 1972; zespół gotyckich polichromowanych rzeźb w Muzeum Pomorza środkowego w Słupsku 1990; Muzeum Miejskie w Flensburgu 1990; zespół 33 obrazów z XVII w. (sceny z życia Chrystusa) w kościele w Smołdzinie 1996-98. Opublikował wiele artykułów w czasopismach fachowych.
Stefan Jerzy WÓJCIK konserwator dzieł sztuki, historyk sztuki. Urodził się 26 lipca 1934 roku w Osmolicach. Po ukończeniu szkoły średniej podjął studia na Wydziale Nauk Humanistycznych KUL i w 1959 roku obronił pracę magisterską. Następnie studiował na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i w 1962 r. uzyskał tytuł magistra. W 1963 roku podjął pracę w Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku na stanowisku konserwatora. Jest organizatorem i kierownikiem Pracowni Konserwacji Dzieł Sztuki, od 1965 r. jest rzeczoznawcą MKiS w zakresie konserwacji dzieł sztuki. W latach 1963-83, 1991 był członkiem ZPAP. Za swoją pracę został uhonorowany w 1978 roku Srebrnym Krzyżem Zasługi, a w 1986 roku Złotym krzyżem Zasługi. Poza tym uzyskał wiele odznaczeń resortowych i regionalnych. Długa jest lista jego konserwatorskich dzieł: gotyckie malowidła w kościele w Sławku 1967-68, 1997-98; malowidła w kościele Mariackim w Stargardzie Szczecińskim 1969-70; gotyckie malowidła ścienne w kościołach w Darłowie 1974-75; kościół w Czechowie XIV w. 1979-82; kościół w Grzędzicach 1983-86; kościół poaugustiański w Chojnie 1990; polichromowane stropy drewniane w kościołach w Iwięcinie XVI w. 1976-77; kościół w Szczecinie-Krzekowie XVII w. 1977-78; w Śmiechowie XVII w 1990-91; w Kociewie XVIII w. 1993-93; główne ołtarze barokowe: w Kościele Mariackim w Stargardzie Szczecińskim (1982), w kościele w Karnicach (1990), w Smołdzinie (1993-94); ołtarz główny renesansowy w kościele św. Jacka w Słupsku 1994-95; malowidła z XVII w. na fasadzie kościoła bernardynów w Wilnie 1971; malowidła w dawnym Domu Polskim Zw. Polaków w Niemczech w Zakrzewie 1972; zespół gotyckich polichromowanych rzeźb w Muzeum Pomorza środkowego w Słupsku 1990; Muzeum Miejskie w Flensburgu 1990; zespół 33 obrazów z XVII w. (sceny z życia Chrystusa) w kościele w Smołdzinie 1996-98. Opublikował wiele artykułów w czasopismach fachowych.
Koźmian Kajetan (1771-1856) – polski poeta i pamiętnikarz, przeciwnik romantyzmu i powstania listopadowego, autor cyklu ód napoleońskich i opartego na klasycznych wzorach poematów Ziemiaństwo polskie (1839) głoszącego pochwałę życia na wsi. Pozostawił też pamiętniki (wydanie pełne).
"Urodziłem się w województwie lubelskim, powiecie urzędowskim, w parafii Bychawa, z ojca Andrzeja Koźmiana, podówczas miecznika, a potem sędziego ziemskiego lubelskiego i Anny Kiełczewskiej, chorążanki lubelskiej" - pisze w pierwszym rozdziale swoich "Pamiętników" Kajetan Koźmian.
Dokładnie było to w Gałęzowie, 31 grudnia 1771 roku. Kajetan urodził się w rodzinie, w posiadaniu której znajdowało się kilka wsi położonych na południe od Lublina, m. in. Gałęzów, Piotrowice, Bystrzyca, Prawiedniki. Dzięki zamożności rodziny mógł młody Kajetan otrzymać staranne wykształcenie - kształcił się w Zamościu i Lublinie. W roku 1795 (po śmierci ojca) K. Koźmian odziedziczył Piotrowice.
W 1802 roku zamieszkał tu z żoną - Anną z Mosakowskich, córką właściciela ziemskiego na Wołyniu. Po śmierci pierwszej żony poślubia w roku 1809 jej siostrę Mariannę, z którą spędził resztę życia. Lata 1795 - 1830 upływają jednak Kajetanowi Koźmianowi z dala od jego ukochanych Piotrowic, które ze szczerym i dziecięcym uczuciem wspominał podczas stałego pobytu czy to w Lublinie, czy w dalszych latach w stolicy, gdzie pełnił rozliczne, odpowiedzialne funkcje w okresie powstania kościuszkowskiego, Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. W tym okresie K. Koźmian był m. in. sekretarzem Lubelskiej Komisji Porządkowej - z racji tej funkcji kontaktował się osobiście z naczelnikiem T. Kościuszką, referendarzem w Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, radcą stanu, dyrektorem generalnym w Komisji Spraw Wewnętrznych, członkiem Komisji Emerytalnej, członkiem Polskiego Towarzystwa Nauk (był uczestnikiem obiadów u W. Krasińskiego), a w 1829 otrzymał, nadany przez cara Mikołaja I tytuł kasztelana-wojewody (w okresie Królestwa Polskiego Koźmian przeniósł swoje sympatie pronapoleońskie na procarskie). Na stałe w Piotrowicach K. Koźmian zamieszkał dopiero po upadku powstania listopadowego, w roku 1831. Koźmian, zwolennik Czartoryskich, przyszłość Polski upatrywał w układach z Rosją i do powstania listopadowego odniósł się niechętnie, chociaż jako patriota ostatecznie je poparł. Przeznaczył nawet na ten cel 2 tysiące złotych, podpisał akt detronizacji Mikołaja I, a synowi Andrzejowi zezwolił na czynny udział w powstaniu. Przez całe życie zajmował się - oprócz polityki - pracą literacką. Kajetan Koźmian to jedna z ciekawszych postaci literackich I połowy XIX wieku - poeta, tłumacz i miłośnik Tacyta, Owidiusza, zagorzały i fanatyczny wręcz zwolennik i obrońca literatury i poetyki klasycznej. Atakował nowe prądy literackie a szczególnie ostro Mickiewicza - mówił, że woli "być z Homerem, Wergiliuszem i Tassem głupim, jak z Mickiewiczem i Malczewskim mędrcem". W poetyckiej twórczości K. Koźmiana wyróżniają się przede wszystkim: "Pamiętniki" ODY: "Oda na wojnę w roku 1800 ukończoną"; "Oda na zawarty pokój 1809"; "Oda na pożar Moskwy"; "Oda na upadek Dumnego"; "Oda na zawieszenie orłów cesarskich w Lublinie"; "Oda żałobna na grobie Ludwika Osińskiego" POEMATY: "Ziemiaństwo polskie"; "Stefan Czarniecki" MOWY: "Mowa Kantona Cenzora"; "Mowa na pogrzebie Marcina Badeniego"; "Mowa przy żałobnym zgonie Stanisława Mokronowskiego"; BIOGRAFIE: "O życiu Tadeusza Kościuszki"; "Kilka słów o Joachimie Lelewelu"; "Żywot Staszica"; "Pochwała Jana Henryka Dąbrowskiego" RÓŻNE WIERSZE I PISMA.
Na szczególną uwagę zasługują "Pamiętniki", które są barwną fotografią obyczajowości ziemiaństwa zamieszkującego okolice Bychawy, obfitującą w ciekawe anegdoty, opisy i opowiadania o życiu sąsiadów Koźmiana. Zawierają mnóstwo uchwyconych na gorąco rysów obyczajowych ówczesnego społeczeństwa, w interesujący sposób ukazują mężów stanu z czasów Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. "Pamiętniki" to kopalnia wiedzy o życiu lubelskiej szlachty, o zagadnieniach obyczajowych, politycznych, kulturalnych, o dokonujących się przemianach i przeobrażeniach Lubelszczyzny i kraju. Swój poemat "Ziemiaństwo polskie" Koźmian poświęcił wieśniakom, a dochód uzyskany ze sprzedaży pierwszego wydania przeznaczył na fundusz dla swoich włościan, których szanował, cenił, dostrzegał ich wartość w narodzie, otaczał ojcowską opieką, a którym jego syn - Andrzej Edward - zniósł pańszczyznę w roku 1846. W roku 1854 Kajetan Koźmian napisał pieśń nabożną dla dzieci ze szkoły elementarnej w Bychawce (był to pierwszy hymn szkoły), którą to dzieci śpiewały na rozpoczęcie lekcji. Nie był z pewnością Kajetan Koźmian gwiazdą pierwszej wielkości wśród poetów krajowych I połowy XIX wieku, lecz spośród klasyków wybijał się na pewno na czołowe miejsce dzięki autentycznemu talentowi, zdolnościom, szerokiej wiedzy, głębokim uczuciom patriotycznym, umiłowaniu spokoju, porządku, odpowiedzialności i praworządności. Cokolwiek jednak powiemy o jego wkładzie do skarbnicy polskiej literatury i kultury, jedno jest niewątpliwe - zasłużył sobie na stałe miejsce w naszym narodowym panteonie. Zmarł Kajetan Koźmian w Piotrowicach 7 marca 1856 roku przeżywszy 85 lat i został pochowany w skromnym grobie na małym, malowniczym cmentarzu w Bychawce.
"Urodziłem się w województwie lubelskim, powiecie urzędowskim, w parafii Bychawa, z ojca Andrzeja Koźmiana, podówczas miecznika, a potem sędziego ziemskiego lubelskiego i Anny Kiełczewskiej, chorążanki lubelskiej" - pisze w pierwszym rozdziale swoich "Pamiętników" Kajetan Koźmian.
Dokładnie było to w Gałęzowie, 31 grudnia 1771 roku. Kajetan urodził się w rodzinie, w posiadaniu której znajdowało się kilka wsi położonych na południe od Lublina, m. in. Gałęzów, Piotrowice, Bystrzyca, Prawiedniki. Dzięki zamożności rodziny mógł młody Kajetan otrzymać staranne wykształcenie - kształcił się w Zamościu i Lublinie. W roku 1795 (po śmierci ojca) K. Koźmian odziedziczył Piotrowice.
W 1802 roku zamieszkał tu z żoną - Anną z Mosakowskich, córką właściciela ziemskiego na Wołyniu. Po śmierci pierwszej żony poślubia w roku 1809 jej siostrę Mariannę, z którą spędził resztę życia. Lata 1795 - 1830 upływają jednak Kajetanowi Koźmianowi z dala od jego ukochanych Piotrowic, które ze szczerym i dziecięcym uczuciem wspominał podczas stałego pobytu czy to w Lublinie, czy w dalszych latach w stolicy, gdzie pełnił rozliczne, odpowiedzialne funkcje w okresie powstania kościuszkowskiego, Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. W tym okresie K. Koźmian był m. in. sekretarzem Lubelskiej Komisji Porządkowej - z racji tej funkcji kontaktował się osobiście z naczelnikiem T. Kościuszką, referendarzem w Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, radcą stanu, dyrektorem generalnym w Komisji Spraw Wewnętrznych, członkiem Komisji Emerytalnej, członkiem Polskiego Towarzystwa Nauk (był uczestnikiem obiadów u W. Krasińskiego), a w 1829 otrzymał, nadany przez cara Mikołaja I tytuł kasztelana-wojewody (w okresie Królestwa Polskiego Koźmian przeniósł swoje sympatie pronapoleońskie na procarskie). Na stałe w Piotrowicach K. Koźmian zamieszkał dopiero po upadku powstania listopadowego, w roku 1831. Koźmian, zwolennik Czartoryskich, przyszłość Polski upatrywał w układach z Rosją i do powstania listopadowego odniósł się niechętnie, chociaż jako patriota ostatecznie je poparł. Przeznaczył nawet na ten cel 2 tysiące złotych, podpisał akt detronizacji Mikołaja I, a synowi Andrzejowi zezwolił na czynny udział w powstaniu. Przez całe życie zajmował się - oprócz polityki - pracą literacką. Kajetan Koźmian to jedna z ciekawszych postaci literackich I połowy XIX wieku - poeta, tłumacz i miłośnik Tacyta, Owidiusza, zagorzały i fanatyczny wręcz zwolennik i obrońca literatury i poetyki klasycznej. Atakował nowe prądy literackie a szczególnie ostro Mickiewicza - mówił, że woli "być z Homerem, Wergiliuszem i Tassem głupim, jak z Mickiewiczem i Malczewskim mędrcem". W poetyckiej twórczości K. Koźmiana wyróżniają się przede wszystkim: "Pamiętniki" ODY: "Oda na wojnę w roku 1800 ukończoną"; "Oda na zawarty pokój 1809"; "Oda na pożar Moskwy"; "Oda na upadek Dumnego"; "Oda na zawieszenie orłów cesarskich w Lublinie"; "Oda żałobna na grobie Ludwika Osińskiego" POEMATY: "Ziemiaństwo polskie"; "Stefan Czarniecki" MOWY: "Mowa Kantona Cenzora"; "Mowa na pogrzebie Marcina Badeniego"; "Mowa przy żałobnym zgonie Stanisława Mokronowskiego"; BIOGRAFIE: "O życiu Tadeusza Kościuszki"; "Kilka słów o Joachimie Lelewelu"; "Żywot Staszica"; "Pochwała Jana Henryka Dąbrowskiego" RÓŻNE WIERSZE I PISMA.
Na szczególną uwagę zasługują "Pamiętniki", które są barwną fotografią obyczajowości ziemiaństwa zamieszkującego okolice Bychawy, obfitującą w ciekawe anegdoty, opisy i opowiadania o życiu sąsiadów Koźmiana. Zawierają mnóstwo uchwyconych na gorąco rysów obyczajowych ówczesnego społeczeństwa, w interesujący sposób ukazują mężów stanu z czasów Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. "Pamiętniki" to kopalnia wiedzy o życiu lubelskiej szlachty, o zagadnieniach obyczajowych, politycznych, kulturalnych, o dokonujących się przemianach i przeobrażeniach Lubelszczyzny i kraju. Swój poemat "Ziemiaństwo polskie" Koźmian poświęcił wieśniakom, a dochód uzyskany ze sprzedaży pierwszego wydania przeznaczył na fundusz dla swoich włościan, których szanował, cenił, dostrzegał ich wartość w narodzie, otaczał ojcowską opieką, a którym jego syn - Andrzej Edward - zniósł pańszczyznę w roku 1846. W roku 1854 Kajetan Koźmian napisał pieśń nabożną dla dzieci ze szkoły elementarnej w Bychawce (był to pierwszy hymn szkoły), którą to dzieci śpiewały na rozpoczęcie lekcji. Nie był z pewnością Kajetan Koźmian gwiazdą pierwszej wielkości wśród poetów krajowych I połowy XIX wieku, lecz spośród klasyków wybijał się na pewno na czołowe miejsce dzięki autentycznemu talentowi, zdolnościom, szerokiej wiedzy, głębokim uczuciom patriotycznym, umiłowaniu spokoju, porządku, odpowiedzialności i praworządności. Cokolwiek jednak powiemy o jego wkładzie do skarbnicy polskiej literatury i kultury, jedno jest niewątpliwe - zasłużył sobie na stałe miejsce w naszym narodowym panteonie. Zmarł Kajetan Koźmian w Piotrowicach 7 marca 1856 roku przeżywszy 85 lat i został pochowany w skromnym grobie na małym, malowniczym cmentarzu w Bychawce.
Subskrybuj:
Posty (Atom)